پیشبینی تکاندهنده تولید و مصرف گاز در ۱۴۲۰ / راهکارهای برونرفت از ناترازی چیست؟
تاریخ انتشار: ۸ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۸۵۱۷۱۲
در حالی که ایران با دارا بودن سهم ۱۷.۲ درصدی از ذخایر گاز طبیعی، سومین دارنده بزرگ ذخایر گاز دنیا است، پیشی گرفتن روند مصرف از تولید منجر به ایجاد چالشهای ناترازی بهویژه در فصول سرد سال شده است که استفاده از ظرفیت مخازن ذخیرهسازی میتواند راهکار رفع این ناترازی باشد.
به گزارش خبرنگار ایمنا، گروه انرژی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در گزارشی با عنوان "مسائل راهبردی بخش انرژی در برنامه هفتم توسعه - ذخیرهسازی گاز طبیعی" به بررسی عوامل مؤثر در رفع ناترازی انرژی در کشور پرداخته است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
بر اساس این گزارش و با توجه به سهم گاز در سبد انرژی کشور، امروز اصلیترین حامل انرژی کشور گاز است، سبد انرژی کشور به طور مستقیم و غیرمستقیم به گاز وابسته است، به طوری که در بخشهای مختلف خانگی، تجاری، صنعتی، حملونقل و کشاورزی وابستگی به گاز از ۸۰ تا ۱۳ درصد متغیر است.
همچنین با توجه به اینکه از گاز به عنوان یکی از اصلیترین حاملهای انرژی در سوخت نیروگاهها استفاده میشود، بنابراین علاوه بر وابستگی مستقیم به گاز در بخشهای مختلف، به طور غیرمستقیم و از طریق تولید برق نیز وابستگی به گاز وجود دارد. جزئیات وابستگی مستقیم بخشهای مختلف به گاز در نمودار زیر قابل مشاهده است.
ذخایر گاز طبیعی در جهانایران بیش از ۳۲.۱ تریلیون متر مکعب و درواقع ۱۷.۲ درصد از ذخایر گازی دنیا را در اختیار دارد. پیش از ایران، روسیه دارنده بزرگترین ذخایر گاز دنیا است. براساس آمارهای موجود، ذخایر گازی ایران، دو برابر ذخایر گازی آسیا-اقیانوسیه و آمریکای شمالی همچنین ۱۰ برابر کل ذخایر گازی اروپا است.
وضعیت تولید و مصرف گاز طبیعی در سال ۲۰۲۱براساس آمار ارائه شده از سوی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، در سال ۲۰۲۱، ایران پس از آمریکا و روسیه در جایگاه سوم تولید گاز در سال قرار دارد. در این سال ایران ۶.۴ درصد از کل تولید گاز جهان و شش درصد از کل مصرف را در اختیار داشته و چهارمین مصرفکننده گاز طبیعی در دنیا است.
جزئیات نمودار وضعیت تولید و مصرف گاز طبیعی در سال ۲۰۲۱ نشان میدهد که کشورهای آمریکا، روسیه و چین به ترتیب بیشترین مصرفکنندگان گاز طبیعی در دنیا هستند.
میزان مصرف روزانه گاز طبیعی در ماههای مختلف سالمصرف گاز طبیعی در ماههای مختلف نوسان دارد به نحوی که در فصل بهار تا تابستان، مصرف گاز کاهشی است، از تابستان تا اوایل پاییز روند مصرف تقریباً ثابت است و با شروع فصل سرما از اواسط پاییز مصرف افزایش پیدا میکند که بخش خانگی و تجاری در این ازدیاد مصرف نقش ویژهای دارد.
براساس آنچه در نمودار زیر قابل مشاهده است؛ میزان مصرف گاز در فصول گرم سال ۱۳۹۰، حدود ۳۴۰ میلیون مترمکعب در روز بوده و در فصول سرد همان سال به ۵۲۵ میلیون متر مکعب در روز رسیده است. اما با آغاز روند رشد مصرف گاز در دهه اخیر، میزان مصرف در فصول گرم سال ۱۴۰۰ به اندازه میزان مصرف در فصول سرد سال ۱۳۹۰ رسیده است. بر این اساس، متوسط اختلاف مصرف در سال ۱۴۰۰ به بیش از ۲۲۰ میلیون متر مکعب رسیده است.
سهم بخش خانگی در رشد مصرف گازهمانطور که پیش از این گفته شد، سهم بخش خانگی و تجاری به طور متوسط ۲۹.۱ درصد از کل مصرف سالانه گاز در کشور است، البته با توجه به اینکه در این بخش از گاز برای گرمایش استفاده میشود، تغییرات دمای هوا میتواند بر این میزان مصرف تأثیرگذار باشد. براساس نمودار زیر، در حالی که در اردیبهشت تا شهریورماه، بخش خانگی کمتر از ۱۰ درصد مصرف گاز کشور را در اختیار داشته است، این سهم در دی و بهمنماه به بیش از ۴۵ درصد رسیده است.
سهم افزایش مصرف گاز در بخش خانگی در آلودگی هوااز آنجا که ظرفیت تولید گاز طبیعی در کشور ثابت است، برای مدیریت این افزایش مصرف در فصول سرد، ناچار به اعمال جایگزینی سوختهای مایع در نیروگاهها هستیم. موضوعی که علاوه بر از دست رفتن فرصت صادراتی گازوئیل، سهم بسیاری در آلایندگی هوا نیز دارد.
همچنین با توجه به اینکه، در فصول سرد، اولویت تأمین گاز در بخش خانگی اهمیت دارد، برای جبران کسری باید مصرف سایر بخشها را محدود کرد. براساس آمار موجود و ارائه شده توسط مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، سالانه حدود ۱۶ میلیون لیتر سوخت جایگزین مایع مازوت و گازوئیل در نیروگاهها مصرف میشود، این موضوع موجب شده است فرصت صادراتی بیش ۴.۵ میلیارد دلاری گازوئیل از بین برود.
همچنین آلایندگی سوخت مایع، ۱۱ برابر گاز است که موجب شده است استفاده از این سوخت در نیروگاهها آلودگی هوا در فصول سرد سال را نیز تشدید کند.
نمودار زیر نشان میدهد که از سال ۱۳۹۸ به بعد، کاهش تخصیص گاز به بخش نیروگاهی تشدید شده است. در سال ۱۴۰۰، نیروگاههای حرارتی بیش از ۹ هزار میلیون لیتر گازوئیل و بیش از شش هزار میلیون لیتر نفت کوره به عنوان سوخت جایگزین مصرف کردهاند.
علاوه بر این، مصرف گاز صنایع نیز از سال ۱۳۹۷ به بعد محدود شده است و شاهد کاهش پلکانی تخصیص گاز به این بخش هستیم. علاوه بر این، با افزایش مصرف، روند صادرات گاز طبیعی نیز کاهش پیدا کرده است که آسیبهای اقتصادی به دنبال دارد.
پیشبینی وضعیت ناترازی گاز تا پایان سال ۱۴۲۰براساس سند تولید و مصرف گاز طبیعی، تا پایان سال ۱۴۱۰ مصرف گاز طبیعی در کشور به طور متوسط سالانه ۴.۶ درصد و در سالهای ۱۴۱۰ تا ۱۴۲۰ به طور متوسط سالانه ۳.۲ درصد افزایش پیدا میکند. همچنین براساس این سند، عرضه گاز طبیعی از سال ۱۴۱۰ به طور متوسط سالانه ۲.۳ درصد کاهش خواهد داشت. بر این اساس، میزان مصرف در سال سال ۱۴۲۰ به ۱۴۱۰.۸ میلیون متر مکعب در روز میرسد و این در حالی است که عرضه گاز طبیعی در این سال در نهایت ۸۹۷.۷ میلیون متر مکعب خواهد بود، بنابراین در سال ۱۴۲۰، ۵۱۲ میلیون متر مکعب ناترازی خواهیم داشت.
این موضوع نشان میدهد که مدیریت گازرسانی در بخشهای مختلف در سالهای آینده با چالش جدی روبهرو است و این در حالی است که هشدارها درباره افت فشار مخازن گاز پارس جنوبی نیز به واقعیت پیوسته است و شاهد روند کاهش فشار مخازن در این مجموعه هستیم. کشور قطر اقدام به نصب سکوهایی برای جبران افت فشار کرده است اما در ایران هنوز اقدام جدی در این خصوص صورت نگرفته است.
افزایش ظرفیت ذخیرهسازی گاز، راهکاری برای جبران ناترازیدر صورت ادامه این روند، برای جبران ناترازیها به ناچار در فصول سرد سال واردات گاز نیز باید انجام شود. بنابراین حل مسئله ناترازی گاز باید به صورت جدی در دستور کار قرار بگیرد.
راهکارهای مختلفی در حوزه تولید و مصرف برای حل این مسئله وجود دارد که از جمله این راهکارها میتوان به استفاده از ظرفیت ذخیرهسازی گاز در کشور اشاره کرد. در کشورهای دنیا امروز ذخیرهسازی گاز طبیعی مورد توجه است به نحوی که پنج کشور آمریکا، روسیه، اوکراین، کانادا و آلمان بیش از ۷۰ درصد از کل ظرفیت ذخیرهسازی دنیا را به خود اختصاص دادهاند. کشورهای ایتالیا، هلند، چین، فرانسه و اتریش نیز در رتبههای بعدی قرار دارند.
به طور متوسط سهم ذخیرهسازی گاز از کل مصرف در دنیا ۱۱ درصد و در بین همه کشورهایی که مخزن ذخیرهسازی گاز دارند ۱۶.۴ درصد و برای اروپا برابر با ۲۳ درصد است. ایران با دارا بودن ۱.۴ درصد ظرفیت ذخیرهسازی از کل مصرف، رتبه پایینی دارد.
ذخیرهسازی گاز در ایرانذخیرهسازی گاز در ایران از سال ۸۶ با تأسیس شرکت ذخیرهسازی گاز طبیعی و اجرایی شدن میدان شوریجه و سراجه مورد توجه قرار گرفت. البته این شرکت در سال ۱۹۶ منحل شد و مسئله ذخیرهسازی گاز از آن پس پیشرفتی نداشته است. اهمیت ذخیرهسازی از آنجاست که میتواند به امنیت انرژی در کشور نیز کمک کند.
جزئیات عملکرد دو مخزن ذخیرهسازی ذکر شده، در نمودار زیر قابل مشاهده است. همچنین گفتنی است همه وظایف مرتبط با این دو مخزن اکنون بر عهده شرکت مهندسی و توسعه گاز است.
در حال حاضر ظرفیت ذخیرهسازی در دنیا به صورت متوسط ۱۱ درصد، در کشورهای اروپایی حدود ۲۳ درصد و در ایران این عدد حدود ۱.۴ درصد است که نشان از رتبه پایین در ذخیرهسازی گاز دارد. با توجه به افزایش میزان مصرف در سالیان گذشته و تخمین رشد آن در سالهای آتی، تأمین کسری فصلی گاز صرفاً با استفاده از میدانهای شوریجه و سراجه امکان پذیر نخواهد بود.
با در نظر گرفتن امکان گسترش مخازن ذخیرهسازی گاز، پتانسیل تأمین ۲۲۴ میلیون متر مکعب گاز در روز در فصول سرد با استفاده از این مخازن وجود دارد. بنابراین و با توجه به اینکه برنامه هفتم توسعه بر رفع ناترازی در بخش مختلف تاکید ویژهای دارد؛ ضروری است گسترش این مخازن به عنوان یکی از راهبردهای اصلی برای حل ناترازی فصلی گاز در دستور کار قرار گیرد.
کد خبر 663845منبع: ایمنا
کلیدواژه: مصرف گاز مصرف گاز طبیعی در کشور مدیریت مصرف گاز در کشور هشدار افزایش مصرف گاز کاهش مصرف گاز لزوم صرفه جویی در مصرف گاز مشترکان پرمصرف گاز افزایش مصرف گاز مصرف گاز خانگی صرفه جویی در مصرف گاز برنامه هفتم توسعه سیاست های کلی برنامه هفتم توسعه برنامه هفتم سیاست های کلی برنامه هفتم سیاست های کلان برنامه هفتم توسعه ناترازی ناترازي انرژي شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق مصرف گاز طبیعی ظرفیت ذخیره سازی تولید و مصرف گاز میلیون متر مکعب فصول سرد سال ذخیره سازی گاز میزان مصرف بخش های مختلف طور متوسط مصرف گاز برای جبران نیروگاه ها نمودار زیر ذخایر گازی درصد از کل کل مصرف ذخایر گاز بخش خانگی بخش ها ۴ درصد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۸۵۱۷۱۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ضربه سنگین خودروهای بیکیفیت تولید داخل به تشدید ناترازی بنزینی و کسری بودجه ارزی کشور
سید علی مرتضوی کارشناس انرژی در رابطه با خسارت سنگین خودروسازی انحصاری به صنعت انرژی کشور و تحمیل ناترازی انرژی بر کشور اظهار کرد: آمارهای ارائه شده از سوی ستاد نوسازی سازمان حمل و نقل کشور، تصویری تلخ از وضعیت خودروسازی ایران ترسیم می کند. با تردد بیش از 35 میلیون خودرو، توجه به اینکه 37 درصد از این خودروها در گروه فرسوده قرار می گیرند، نگران کننده است. این خودروهای فرسوده نه تنها به دلیل افزایش آلاینده ها برای محیط زیست مضر هستند، بلکه به میزان قابل توجهی در مصرف سوخت نیز کمک می کنند. ارقام سرسام آور مصرف روزانه 46 میلیون لیتر بنزین و 17.5 میلیون لیتر گازوئیل توسط خودروهای فرسوده نیاز مبرم به مداخله در صنعت خودروسازی کشور را نشان می دهد.
وی گفت: پیامدهای این مصرف ناپایدار وخیم است. خسارات وارده به صنعت خودروسازی کشور صرفاً از استفاده از خودروهای فرسوده بالغ بر 9 میلیارد دلار است. این یک بار اقتصادی قابل توجه است که کشور نمی تواند از آن چشم پوشی کند. علاوه بر این، کیفیت پایین تولید خودرو در ایران با افزایش مصرف بنزین، بسیار فراتر از سطح مورد انتظار مرتبط است. با پیش بینی مصرف 60 میلیون لیتری در روز، واقعیت کنونی بیش از 130 میلیون لیتر در روز نشان دهنده مشکلی جدی است که نیاز به رسیدگی فوری دارد.
وی ادامه داد: همچنین کیفیت نامناسب تولید خودروهای داخلی پیامدهای گسترده ای فراتر از مصرف سوخت دارد. همچنین به مشکلات کمبود انرژی کمک کرده و واردات بنزین به میزان 4 میلیارد دلار در سال آینده را ضروری کرده است. این موضوع نه تنها بودجه کشور را تحت فشار قرار می دهد، بلکه سیاست ها و عملکردهای نادرست در صنعت خودروسازی داخلی را نیز برجسته می کند.
کمبود بنزین در سال های آینده تهدیدی جدی برای اقتصاد
وی گفت: بازار انحصاری در صنعت خودروی ایران نقش بسزایی در تشدید این مسائل داشته و فضای غیررقابتی ایجاد کرده است که باعث شده تا محصولات زیر مجموعه بر بازار مسلط شوند. پیامدهای این وضعیت فراتر از ضررهای اقتصادی است. کمبود انرژی و افزایش واردات بنزین، پیشرفت کشور را به خطر می اندازد و درآمد نفتی آن را تضعیف می کند. پتانسیل کمبود بنزین در سال های آینده تهدیدی جدی برای اقتصاد ایران و ثبات کلی آن است. نیاز به اصلاحات فوری در صنعت خودرو را نمی توان نادیده گرفت، زیرا عدم رسیدگی به این مسائل پیامدهای گسترده ای برای کل کشور خواهد داشت.
این کارشناس انرژی به لزوم تنوع بخشیدن به سبد سوختی اشاره کرد و گفت: برای رسیدگی موثر به این چالش ها، یک رویکرد چند وجهی مورد نیاز است. اولاً، باید تلاشی هماهنگ برای جایگزینی خودروهای فرسوده با مدلهای استاندارد و کممصرفتر صورت گیرد. این نه تنها مصرف سوخت را کاهش می دهد، بلکه باعث صرفه جویی قابل توجهی در روز می شود. علاوه بر این، باید با تمرکز بر سوخت های جایگزین مانند CNG یا گاز مایع (LPG) به عنوان جایگزین بنزین، می توان وابستگی به بنزین سنتی را کاهش داد و استفاده از منابع انرژی پاک تر و پایدارتر را ترویج کرد. انتقال به سمت خودروهای دوگانه سوز که از CNG یا LPG در کنار بنزین سنتی استفاده می کنند، می تواند به طور قابل توجهی مصرف سوخت کلی وسایل نقلیه را کاهش دهد و به ترکیب انرژی متعادل تر در بخش حمل و نقل کمک کند.
مصرف بنزین کشور به 130 میلیون لیتر در روز رسیده است
وی گفت: وضعیت صنعت خودروی ایران چالش مهمی است که نیاز به اقدام فوری دارد. مصرف ناپایدار سوخت در کنار کیفیت پایین تولید خودروهای داخلی، پیامدهای گسترده ای دارد که نمی توان آن را نادیده گرفت. کیفیت پایین تولید خودروهای ایران، سبب افزایش مصرف بنزین شده است به نحوی که باید مصرف کشور حدود ۶۰ میلیون لیتر در روز باشد ولی متاسفانه به دلیل کیفیت پایین خودروها به بیش از ۱۳۰ میلیون لیتر در روز رسیده است که این موضوع نیز خسارت بزرگی دیگری بر کشور زده است.
وی افزود: تعمیم مشکلات بی کیفیتی و بازار انحصاری در صنعت خودروی ایران، به ناترازی انرژی و در نتیجه واردات بنزین به میزان ۴ میلیارد دلار در سال آتی، سبب کسری بودجه دولت نیز شده است و مقصر اصلی این وضعیت صنعت انحصاری و غیررقابتی خودروسازی داخلی است که باید سریعا در این روند اصلاح شود وگرنه ناترازی بنزین در طی سالهای آتی و تشدید واردات بنزین، کل درآمد نفتی کشور را نابود خواهد کرد.
زهرا طوسی